Co się je na Nowy Rok w Japonii?

Nowy Rok w Japonii

Japoński Nowy Rok (Oshōgatsu san-ga-nichi お正月三が日 oznacza dosłownie “trzy dni stycznia”) to jedno z najważniejszych świąt. Nowy Rok w Japonii jest trochę jak nasze Boże Narodzenie, przy czym Boże Narodzenie w Japonii jest bardziej jak nasze Walentynki 🙂

W Japonii Nowego Roku nie obchodzi się ot tak. Zanim się będzie świętować, trzeba się do tego odpowiednio przygotować, czyli:

• posprzątać – susuharai oznacza rytualne sprzątanie, pozbycie się rzeczy, a pośrednio i spraw, które zalegają w naszym domu i życiu
• udekorować dom – najbardziej popularne dekoracje to kado-matsu (ostro przycięty bambus, słoma ryżowa i sosna, często również dodatkowe elementy dekoracyjne) i shime-nawa (wisząca dekoracja ze słomy ryżowej i ukośnie przyciętego papieru)
• wysłać kartki noworoczne nengajo albo nenga-hagaki
• no i najważniejsze (przynajmniej dla mnie i na tym blogu) – zapewnić odpowiednią ilość jedzenia do świętowania przez trzy dni 🙂

Daruma

Sylwestra i Nowy Rok w Japonii spędza się z rodziną, oglądając noworoczne programy w telewizji, odwiedzając świątynie, organizując zabawy w gronie rodzinnym. Dzieci otrzymują prezenty otoshidama, czyli pieniądze w kopercie. W Nowy Rok też wypowiadane są życzenia i postanowienia. W tym właśnie czasie wykorzystuje się Darumę – figurkę przedstawiająca Bodhidharmę, pierwszego patriarchę zen. Nowa figurka Darumy nie ma oczu – lewe oko domalowuje się po wypowiedzeniu życzenia, a prawe – dopiero po tym, jak życzenie się spełni i wtedy lalkę należy spalić.

Świętowanie

No, ale my tu pitu pitu, a o jedzeniu na Nowy Rok dalej nic nie wiadomo 🙂

Zatem czas na najważniejszą część tego artykułu, czyli co Japończycy jedzą w Nowy Rok.

TOSHIKOSHI SOBA

Gryczany makaron jedzony w sylwestrowy wieczór (nie po północy, bo to przynosi pecha). Im dłuższą sobą, tym lepiej, bo tym dłuższe życie i większe szczęście.

MOCHI

Mochi to ciastka (niekoniecznie słodkie) przygotowywane z ryżu kleistego. Przygotowanie tych ciastek to nie lada zadanie, bo tradycyjnie ważnym elementem było mochitsuki czyli ubijanie ryżu przy pomocy młotka kine w moździerzu uzu. Teraz zdecydowanie częściej używa się do tego robotów kuchennych.

Mochi mogą być słodkie (nadziewane pastą ze słodkiej fasoli, lodami, owocami) lub wytrawne (używane są wtedy do zup na przykład do wspomnianej poniżej ozoni). Jest również wykorzystywane do przygotowania noworocznej dekoracji kagami mochi – dwa ciastka ryżowe, ułożone jedno na drugim i przyozdobione gorzką pomarańczą daidai, czasem również suszonym owocem kaki. Kagami mochi ozdabia domowy ołtarzyk kamidana lub butsudan (czyli szinto lub buddyjski) aż do 11 stycznia, kiedy twarde i suche mochi rozbijane jest młotkiem lub kruszone ręką. Nie używa się do tego noża, bo oznacza to nieszczęście.

Uwaga! Niebezpieczeństwo!

Jednak pyszne mochi ma też ciemną stronę. Każdego roku w wyniku zadławienia się tym smakołykiem umiera kilka osób, kilkukrotnie więcej jest hospitalizowanych. Konsystencja mochi – bardzo gumowa, glutowata i „ciągutkowa” – sprawia, że może zakleić przełyk i drogi oddechowe i doprowadzić do udławienia się. Najczęściej takim wypadkom ulegają ludzie starsi i na nic zdają się ostrzeżenia, żeby jeść małymi kawałkami, popijać, przegryzać i nie jeść samemu. Japońscy strażacy rozpowszechniają ich zdaniem skuteczny sposób ratunku w sytuacji utknięcia mochi w przełyku – odkurzacz. Nie życzę Wam sprawdzenia, czy ten sposób działa, ale na wszelki wypadek zapamiętajcie. Nigdy nie wiadomo 🙂

ZONI

Zwana również ozoni – zupa z ciastkiem mochi. We wschodniej Japonii jest to czysty wywar na bazie dashi, natomiast w zachodniej Japonii to wywar z dodatkiem pasty miso. Pozostałe dodatki różnią się w zależności od regionu czy rodziny.

TOSO (lub o-toso)

To specjalna wersja sake na Nowy Rok w Japonii, przyprawiona wyjątkową mieszanką ziół zwaną tososan i pita o poranku w Nowy Rok. Wieść niesie, że przynosi to szczęście, zdrowie i długowieczność. Toso podaje się w trzech płytkich naczyniach sakazuki. Każdy z członków rodziny wypija po jednym łyku, zaczynając od najmłodszej osoby. Tososan powstaje przez zmieszanie sake lub mirinu z imbirem, pieprzem japońskim, okrą, cynamonem i innymi ziołowymi przyprawami.

OSECHI RYORI

Jest najbardziej rozpoznawalnym elementem spożywczym świętowania Nowego Roku w Japonii.  

Podawane jest w dwu- lub trzypoziomowych pudełkach z przegródkami zwanych jubako, przypominających bento. Pudełka te bardzo często są małymi dziełami sztuki. Każdy z elementów Osechi Ryori ma znaczenie w celebrowaniu Nowego Roku – związane jest z życzeniami czy symboliką poszczególnych dań. Przygotowuje się je wcześniej, tak aby nie musieć już Nowego Roku spędzać w kuchni, tylko oddać się świętowaniu i odpoczynkowi.

W pudełkach jubako znajdziecie między innymi:

• Datemaki – słodki omlet z pastą rybną lub puree z krewetek
• Kazunoko – ikra śledzia to życzenie posiadania wielu dzieci
• Kombu – wodorosty, oznaczają bycie zadowolonym
• Ebi – krewetki gotowane z sake i shoyu oznaczają długie życie (długie wąsy zgiętych w pół krewetek symbolizują starsze osoby)
• Tazukuri – suszone sardynki gotowane sosie sojowym, symbolizują obfite zbiory (dawniej sardynek tych używano ich do użyźniania pól)
• Kuro-mame – ziarna czarnej fasoli sojowej, to życzenie dobrego zdrowia
• Kamaboko – to ciastko z pasty rybnej, często wzór przypomina wschodzące słońce, ma więc dla Japończyków wyjątkowe znaczenie. Kamaboko często przycinane i formowane we wspaniałe wzory
• Kohaku-namasu – to sałatka z rzepy daikon i marchewki, pokrojone w słupki i marynowane w słodkim occie z dodatkiem yuzu. Symbolizuje szczęście
• Kuri Kinton – kasztan ze słodkim ziemniakiem, przynosi szczęście i powodzenie
• Su Renkon – marynowany korzeń lotosu oznacza jasne spojrzenie w przyszłość
• Tataki Gobo – korzeń łopianu w sosie sezamowym

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

A także ryby, owoce morza, kurczak i warzywa w różnych odmianach. Dostępnych możliwości jest kilkadziesiąt, z pewnością przygotujecie coś, co lubicie najbardziej.

Osechi ryori w conbini

A jeśli nie jesteście fanami gotowania – żaden problem. W conbini typu Seven Eleven lub Family Mart dostaniecie gotowe zestawy osechi ryori. Nie zawsze w przystępnych cenach. Ceny za duże zestawy premium z około 25 produktami zaczynają się w okolicach 15 tys. jenów czyli ponad 500 zł. Ale w luksusowych domach towarowych takie zestawy można kupić i za 30-40 tysięcy jenów (1000 – 1400 zł). I zestawy osechi ryori trzeba zamówić wcześniej. Nie martwcie się, jeśli nie zamierzacie wydać 500 zł na jedzenie z pudełka. Nieco skromniejsze osechi ryori da się znaleźć za około 300- 350 zł 😉

Życzę Wam wspaniałego Nowego Roku! Nieważne, czy jest to Nowy Rok w Japonii czy gdziekolwiek indziej 🙂

Większość zdjęć w niniejszym artykule pochodzi ze strony JustOneCookBook.com, wspaniałego bloga z przepisami kuchni japońskiej.